اعتماد بی‌پشتوانه در فضای مجازی؛ پرونده‌ای از غفلت در احراز هویت
نداشتن اطلاعات هویتی فرد معامله‌کننده در خرید ملک از طریق اینستاگرام
در یکی از پرونده‌های اخیر، مراجع ما که به دنبال خرید آپارتمان در دبی بود، تحت تأثیر تبلیغات گسترده یک صفحه اینستاگرامی با ظاهری حرفه‌ای و دنبال‌کنندگان زیاد، وارد معامله‌ای شد که پس از دو سال، نه‌تنها به خرید هیچ ملکی منجر نشد، بلکه سرمایه قابل‌توجهی از او تلف شد.
صاحب این پیج، خود را نماینده پروژه‌های ساختمانی معتبر در دبی معرفی کرده بود و با ارسال پست‌های روزانه و محتوای تصویری پرزرق‌وبرق، اعتماد موکل را جلب کرد. وی با وعده انجام تمامی مراحل خرید و معرفی شرکت‌های واسطه مالی، مبالغ هنگفتی را از موکل دریافت کرد، بدون اینکه حتی یک سند رسمی دال بر خرید ملک یا رزرو آن ارائه کند . در میان اصطلاحاتی که این فرد به کار می‌برد، اصطلاح “توکن زدن” نیز مطرح بود که موجب اطمینان موکل شده بود مبنی بر اینکه مراحل خرید آغاز شده است. در حالی که در واقعیت، توکن زدن صرفاً رزرو اولیه ملک است و معمولاً معادل حدود ۱٪ از قیمت آپارتمان پرداخت می‌شود تا واحد موقتاً از لیست فروش خارج شود و خریدار فرصت تصمیم‌گیری نهایی داشته باشد.
در این پرونده، با سوءاستفاده از ناآگاهی موکل نسبت به روندهای حقوقی و مالی خرید ملک در امارات، مبالغی چند صد هزار درهمی تحت عنوان «توکن» از او اخذ شده بود—در حالی‌که این مرحله اساساً هزینه‌ای به مراتب پایین‌تر دارد. همچنین، موکل بدون آگاهی از اینکه در اغلب موارد، مبالغ پرداختی بابت توکن قابل استرداد نیستند، وجه را بدون بررسی مفاد و شرایط پرداخت انجام داده بود. پس از دو سال پیگیری و به تعویق انداختن‌های مکرر توسط طرف مقابل، در نهایت موکل تصمیم به اقدام قانونی گرفت. با این حال، اطلاعاتی که در اختیار ما قرار داد، صرفاً شامل بیش از پنجاه صفحه چت واتس‌اپی با یک شماره خارجی و دسترسی به یک پیج اینستاگرامی فاقد هرگونه مشخصات هویتی یا مجوز فعالیت در امارات بود. نام کامل، کپی پاسپورت، آدرس، یا حتی شماره ثبت شرکتی در دست نبود—هیچ‌چیز.
در جلسات مشاوره، موکل خود اذعان کرد که امروز از عملکرد خود شگفت‌زده است:
»واقعاً نمی‌دانم چگونه بدون شناخت واقعی، صرفاً بر اساس تصاویر و وعده‌ها، چنین مبالغی را به حساب‌هایی که او معرفی می‌کرد، واریز کردم. «
برخی افراد با بهره‌گیری از مهارت‌های روانشناختی در جلب اعتماد و فنون متقاعدسازی، چنان فضای اطمینان‌آوری ایجاد می‌کنند که طرف مقابل، حتی بدون بررسی دقیق، به راحتی وارد معامله می‌شود. تجربه نشان داده است که بسیاری از مشتریان، پس از گذشت زمان و روشن‌شدن ابعاد واقعی ماجرا، خود نیز متعجب می‌شوند که چگونه در آن مقطع، توان تحلیل منطقی، ارزیابی مستندات و پرسشگری اصولی را از دست داده بودند.
در مواجهه با تبلیغات پرزرق‌وبرق فضای مجازی هوشیار باشید.
پیش از ورود به هرگونه رابطه مالی یا قراردادی، از هویت واقعی طرف معامله، سابقه حرفه‌ای، مجوزهای قانونی و اعتبار شرکتی او اطمینان کامل حاصل کنید. در دنیای امروز، ظاهر دیجیتال به‌تنهایی معیار اعتماد نیست .